Yazımızda B2B, B2C ve tarafların yön değiştirdiği C2C ile C2B kısaltmalarıyla bilinen iş modellerini tanımlayıp avantaj ve dezavantajlarını örneklerle açıklayacağız. Ticaret dünyası çok geniş bir sektör olduğu için her konuda yaptığımız gibi bu alanda da bazı sınıflamalar yapıyoruz. Böylece hem çalışmak, hem öğrenmek daha kolay hale geliyor.
Bildiğiniz gibi ticaretin ilk şekli takas yöntemidir. Bu yöntemde mal ve/veya hizmetler birbiri karşılığında değiş takas edilir. Bugün ise teknolojik gelişmeler neticesinde kapsamı hayal edilemeyecek kadar genişledi.
İnternetin gelişimi ile vizyonerliğin birleşimi olan e-ticaret; milyarlara kapı aralayan, hedef kitlenizi olasıya genişletmenize imkan tanıyan bir iş kolu haline geldi. İnternet ve elektronik teknolojisinin gelişmesinin günümüz sektörlerini bu denli etkileyeceğini kim tahmin edebilirdi? Bunu tahmin edip ilk girişimleri yapan isimler vizyonerliklerinin elmalarını ama kısa ama uzun vadede topladılar.
E-ticaret; sağladığı avantajlar ve ilk defa tanışıldığında inanılmaz gelen hizmetleri ile bir müşterinin alışveriş yapmasının en kolay yoludur. Karşı tarafın ilk çekingenliğini kırması ve geride bırakamadığımız pandemi süreci içinde gördüğü büyük talep sektörün altın çağını yaşamasına sebep oldu.
Genç girişimcilerin bir çoğu bu alana atılmak istiyor. Örneklerle tanımlayacağımız iş modelleri, hem halihazırda o işi yapanların hem de yeni girişimcilerin soru işaretlerini giderecek. B2B’den C2C’ye sıra ile bakalım…
B2B: İşletmeler Arası/ Business to Business
B2B iş modeli, işletmeden işletmeye yapılan tüm süreci kapsar. Hem geleneksel fiziki ticarette hem de e-ticarette tüketicilere değil toptan alım satım yapan işletmelere odaklanır. Yani, şirketlerin kendi aralarında yaptıkları ticarettir. B2B, fiziki bir ürünün ticaretine yoğunlaşabileceği gibi işletmelerin hizmet üreten web sitelerine de bakabilir.
B2B modelli e-ticaret siteleri, farklı kuruluş ve işletmelerle organizasyon yapan şirketler için kullanılır. İnternet üzerinden ticari işlem yaparlar. Bu tür web siteleri, şirketlerin yeni ve daha yüksek düzeyde ticari ilişkiler kurmasına imkan verir.
Geleneksel veya çevrim içi kanallar vasıtasıyla diğer şirket ve işletmelerle ortaklığın gelişmesinin kolaylaşması bu tarz ticaretin avantajlarının başında gelir. İşletmeler arası ticaret, şirketlerin iş tekliflerini de içerebilir. Ortaklardan ve tedarikçilerden bilgi edinmeye, mal ve hizmetler için ödeme hesapları oluşturma ve hatta sözleşmeler imzalamaya yardımcı olabilir. B2B ile geliştirilen web siteleri, şirketler arasılığı esas aldığı için yurt içi ve yurt dışı pazarlarda da iletişimlerini güçlendirip aktif olmalarını sağlar. Bu anlamda fiziki ticaretteki kullanımıyla aynı avantajı sağlamış olur.
B2B’nin de kendi içinde işlevselliği değişen türleri mevcut. B2B dizinleri için e-ticarette sıkça karşılaştığımız B2B formu, diyebiliriz: Kullanıcılar, sabit bir fiyata farklı malların satıcılarını bulmalarına izin verir. İşlevsel açıdan en net gelir de buradan sağlanır.
Eğer elektronik alışveriş gibi konseptlerde B2B kullanarak bir web sitesi oluşturacaksanız işler biraz daha dinamik bir hal alır. Sürekli değişen ve gelişen teknolojiyi takip etmeniz gerekir. Elektronik değişim ve modalar malların satılmasına ve satın alan şirketin de onları satabilmesine etki eder. B2B iş kolunda çalışan sektörler için örnek olarak mühendislik, makine, metal işletme, kimya endüstrisi, ahşap işleme, reklam ve pazarlama verilebilir.
Size tavsiyemiz, çeşitli araştırmalar yapıp fikir alışverişinde bulunmak istiyorsanız veya buna ihtiyacınız varsa B2B ile ilerlemeyi bir düşününün. Eğer karar verirseniz, bu çalışma sisteminde alıcının ihtiyaçlarını sürekli göz önünde bulundurmaya dikkat edin. Kimi video, kimi barkod ile arama, kimi detaylı görseller kullanılmasını ister.
Kendinizi ve işletmenizi bu yönden geliştirmeye bakın. Ticarette tutunabilmek için de kendinizi sürekli yenileyin. Böylece hem hedef kitle havuzunuz hem de geliriniz artar. Ürünlerinizi güncelleyip, kampanyalar sunabilirsiniz. B2B’nin şirketler arası bir iş kolu olduğunu söyledik. Eğer bu modeli e-ticaret girişimleriniz için uygulamayı düşünüyorsanız ortaklık kuracağınız işletmelerin dijitale hazır olduğuna emin olun. Uzun vadede kendinizi geliştirmeniz ancak buna bağlı.
B2C: İşletmeden Tüketiciye /Business to Consumer
Bugün, e-ticaret devleri olarak bahsettiğimiz Trendyol, Hepsiburada, N11 gibi sitelerdir. Bunların dünya çapındaki en büyük örnekleriyse Jeff Bezos’un Amazon’u ve Jack Ma’nın Aliexpress’idir, diyebiliriz. Özellikle pandemi döneminde rağbet gören Yemek Sepeti gibi yemek servis siteleri de yükselen örneklerden sayılabilir. Bahsettiğimiz sitelerle sistemi tanımış olsanız da birkaç küçük açıklama daha eklemekte fayda var.
B2C, isminden de anlaşılacağı üzere aracının yer almadığı ve aslında alışık olduğumuz geleneksel iş modelidir. B2B’den farklı olarak şirketler arası değil işletme ve müşteri arası alım satımı amaçlar. Bunu web sitelerine taşırsanız internet üzerinden doğrudan satış yapan firmaları kapsar. Birçok B2C firması bu modeli web sitesi açarak orada da sürdürür. Domino’s, McDonald’s, MediaMarket gibi örnekleri ve daha fazlasını sıralayabiliriz. Web sitesinin geliştirilmesi, satılan malların uzak şehirlerdeki varlığını artırmak için kullanılabilir. İşletmeler, bu iş modelini tercih ederek müşteri ile arasındaki aracı ihtiyacını ortadan kaldırır. Dolayısıyla son tüketici için maliyeti düşürür. B2C’de daha çok ürünlerin rekabeti ön plandadır.
C2C: Tüketiciden Tüketiciye /Consumer to Consumer
C2C /Tüketiciden tüketiciye iş modeliyle özel kişilere doğrudan ürün satma veya onlardan satın alma fırsatı bulursunuz. Bu tür iş modeline bağlı oluşturulan web siteleri, müşteriler ile satıcılar arasında aracılık yapan firmalar için kullanılır. Tarafların tüketiciler olması dolayısıyla B2B’den tamamen farklıdır. Bu noktada, mantığın daha iyi oturmasını sağlamak adına Pierre Omidyar’ın eBay’ini örnek gösterebiliriz. Yerli olaraksa Sahibinden.com da yine C2C örneği bir web sitedir.
C2B: Tüketiciden İşletmeye /Consumer to Business
Şimdiye kadar saydığımız iş modelleri arasında en az yaygın olanıdır. C2B web siteler; tüketicilerin, satın almak istedikleri mallar için fiyat belirlemesine imkan tanır. Satış yapan şirket ise kendi gereksinimini göre son kararı verme yetkisine sahiptir. Bu model, tüketicilerin tekliflerine göre ürünlerini satmak isteyen satıcıları bulan bir aracı görevi görür. C2B sitesi, alışveriş yapan kişinin ihtiyaç duyduğu maliyetle ürününü satmak isteyen satıcıyı bulur Son tüketiciden şirkete pazarlama modelinde adeta tersine dönmüş bir çember söz konusudur. Artık tüketiciler de kaliteli ürün üretmek zorunda. Bu tür işletmelerde iletişim karşılıklı anlayış ve dostluk ile kurulur. Böylece iki taraf da prestij sağlar. C2B, iş piyasasının yeni ve büyüyen bir bölümüdür.
